Vai trò của ý thức trong đời sống xã hội
Có thể bạn quan tâm
Ý thức là một trong hai phạm trù câu hỏi cơ bản trong triết học. Nó là sự phản ánh có tính phản ánh cao độ của hiện thực khách quan, một hình thức chỉ có ở con người. Ảnh hưởng của ý thức đối với đời sống xã hội là vô cùng to lớn. Nó không chỉ là kim chỉ nam cho hoạt động thực tiễn, mà còn là động lực thúc đẩy hoạt động thực hành. Sự thành bại của thực tiễn, tác động tích cực hay tiêu cực của ý thức đối với sự phát triển của tự nhiên và xã hội, chủ yếu phụ thuộc vào vai trò chủ đạo của ý thức, thể hiện ở tác động của ý thức đối với văn hóa, khoa học tư tưởng.
Bạn Đang Xem: Ý thức là gì? Nguồn gốc, bản chất và vai trò của ý thức?
Tư vấn pháp luật trực tuyếnTổng đài miễn phí: 1900.6568
1. Ý thức là gì?
Theo phân tâm học, tâm trí con người được chia thành hai loại: có ý thức và vô thức. Thức được chia thành tám phần, và ý thức là một trong tám phần này. Do đó, dù theo quan điểm nào thì ý thức cũng chỉ là một phần của tâm. Tuy nhiên, ý thức là năng động và có phạm vi hoạt động rất rộng.
Ý thức được triết học Mác – Lênin định nghĩa là một phạm trù do phạm trù vật chất quy định, ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất khách quan vào bộ não con người, có thể cải tạo, cải tạo và sáng tạo. Ý thức và vật chất có mối quan hệ biện chứng.
Nhận thức tâm linh được định nghĩa là hình thức phản ánh cao nhất của tinh thần chỉ có ở con người. Ý thức là sự phản ánh bằng ngôn ngữ những gì mà con người tiếp thu được trong quá trình tác động qua lại với thế giới khách quan.
Ý thức và tâm lý đều là hiện thực khách quan, là sự phản ánh bên trong và chủ quan của bộ não. Tuy nhiên, ý thức cũng là tâm lý, nhưng ở cấp độ cao hơn. Ý thức giúp cho con người có năng lực tự phản tỉnh (phản tỉnh), và chỉ khi con người ở trong trạng thái tỉnh táo khỏe mạnh.
thức Nghĩa tiếng Anh: thức.
Xem Thêm : Phân tích đoạn thơ nhớ gì như nhớ người yêu – Trích đoạn Việt Bắc
Ý thức được định nghĩa là hình thức phản ánh cao nhất của tinh thần mà chỉ con người mới khám phá ra được. Ý thức là sự phản ánh bằng ngôn ngữ những gì mà con người tiếp thu được trong quá trình tương tác với thế giới khách quan.
2. Nguồn gốc, bản chất và chức năng của ý thức:
2.1. Nguồn gốc của ý thức:
Chúng ta thường nghe nói đến “thức”, vậy thức từ đâu mà có? Hiện nay có một số quan điểm giải thích về nguồn gốc của ý thức. Tuy nhiên, theo quan điểm của tác giả, nguồn gốc của ý thức bắt nguồn từ hai nguồn trên:
Thứ nhất, nguồn gốc tự nhiên
Xem thêm: Phân Tích Mối Quan Hệ Biện Chứng Giữa Tồn Tại Xã Hội Và Ý Thức Xã Hội
Thuật ngữ “bản chất” dần dần khái quát thành nội dung của ý thức do bộ não con người hình thành, được con người hình thành trong bộ não con người dưới tác động của nhiều yếu tố khác. Hoạt động của bộ não con người sẽ dần dần giúp con người hình thành các mối quan hệ liên nhân cách trong thế giới khách quan, các sự vật, sự kiện xuất phát từ hiện thực, kinh nghiệm sẽ tạo nên sức sáng tạo và sức sống cho con người. Đối với con người, bộ não là bộ phận điều chỉnh hành vi của con người. Ý thức là thuộc tính của một dạng vật chất có tổ chức cao, nó là bộ não con người, nó là một chức năng của bộ não và nó là kết quả của quá trình liên kết và hoạt động của bộ não. con người vi mô. Đây là lý do tại sao một bộ não hoàn chỉnh và phát triển đầy đủ ảnh hưởng đến ý thức con người cũng trở nên phong phú và sâu sắc hơn.
Xem Thêm: Tốc độ đọc/ghi là gì? Tại sao đây là yếu tố quan trọng đối với thiết bị lưu trữ như ổ cứng HDD, SSD?
Đồng thời, mối quan hệ giữa con người với nhau trong thế giới khách quan cũng sẽ sản sinh và ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy của con người. Trong mối quan hệ này, thế giới khách quan sẽ tác động vào bộ não con người thông qua hoạt động của các giác quan, hình thành nên quá trình phản ánh. Hành động được thực hiện là sự phản ánh rõ ràng nhất của ý thức.
Thứ hai, nền tảng xã hội
Xã hội ở đây được hiểu là hành vi lao động, là hành vi của con người và là ngôn ngữ dùng để thể hiện nội dung ý thức một cách chi tiết nhất, chân thực nhất.
- Lao động là hoạt động của con người sử dụng công cụ tác động vào giới tự nhiên nhằm biến đổi giới tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu của con người. Lao động ảnh hưởng đến cách mọi người cảm nhận về những gì phải làm và làm thế nào để hoàn thành công việc đó một cách hiệu quả nhất đồng thời tiết kiệm thời gian và năng lượng. Vì vậy, lao động có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành tư tưởng của con người.
- Cách ứng xử giữa người với người cũng là một yếu tố tác động sâu sắc đến sự hình thành và biến đổi ý thức của mỗi cá nhân. Khi trẻ được giáo dục và sống trong một môi trường sống lành mạnh, văn minh sẽ giúp trẻ ý thức một cách vô thức rằng mình phải hành động sao cho những người xung quanh mình phải đúng đắn và giống nhau. Vì vậy, sự chân thật hay lừa dối giữa người với người cũng sẽ khiến con người trong hoàn cảnh này nhận ra điều đó là đúng hay sai, có lợi cho mình hay không và dần dần hình thành chính kiến của mình.
- Ngôn ngữ cũng giống như hành vi của con người. Những người nói cùng một ngôn ngữ ở một quốc gia sẽ coi đó là một quốc gia và cần cư xử đúng mực. Đồng thời, khi mọi người bày tỏ ý kiến của mình bằng ngôn ngữ, họ cũng sẽ khiến bên kia nhận thức được ý nghĩa của lời nói và hình thành nhận thức của chính họ về một sự kiện nào đó. Như vậy, ngôn ngữ là hệ thống tín hiệu vật chất của thông tin chứa đựng nội dung ý thức, nếu không có nó thì ý thức không thể tồn tại.
- Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Nói cách khác, ý thức bắt nguồn từ nội dung của hiện thực và những yếu tố xuất hiện trong thực tiễn sẽ trở thành cơ sở hình thành ý thức;
- Sự phản ánh của ý thức là sáng tạo vì nó luôn được vận dụng do nhu cầu thực tiễn đòi hỏi phải tạo ra giá trị, sáng chế ra những kiểu dáng ngày càng hiện đại, hữu ích để đáp ứng nhu cầu của con người. nhu cầu thực tế của xã hội.
Xem Thêm : Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự ngắn nhất
Có thể thấy, ý thức được hình thành dựa trên hai nguồn gốc trên. Những yếu tố này sẽ tác động mạnh mẽ đến sự hình thành ý thức của con người. Nguồn gốc trực tiếp quan trọng nhất quyết định sự xuất hiện và phát triển của ý thức là lao động. Sau lao động và đồng thời với lao động là ngôn ngữ, đây là hai chất kích thích chủ yếu biến dần dần bộ não vượn thành bộ não người, bộ óc động vật thành ý thức.
2.2. Bản chất của ý thức:
Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ não con người thông qua hoạt động thực tiễn, nên bản chất của ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Ý thức do đó sẽ phản ánh hiện thực khách quan của thế giới con người.
Sự phản ánh có ý thức mang tính sáng tạo vì nó luôn dựa trên hoạt động thực tiễn và là sản phẩm của các quan hệ xã hội. Là sản phẩm của các quan hệ xã hội, ý thức có bản chất xã hội.
Như vậy, bản chất của ý thức là sự phản ánh chân thực nhất, đầy đủ nhất của ý thức. Hành vi của con người cũng là một yếu tố thể hiện bản chất của ý thức. Ý thức là một hiện tượng xã hội và mang tính xã hội.
2.3. Vai trò của ý thức:
Xem Thêm: Phân tích bài thơ Vọng Nguyệt (Ngắm trăng) của Hồ Chí Minh
Vai trò của ý thức có ý nghĩa to lớn đối với hiện thực đời sống, khẳng định vật chất là nguồn gốc khách quan, là cơ sở hình thành ý thức, còn ý thức chỉ là sản phẩm và sự phản ánh chân thực thế giới khách quan. Còn hành vi của con người chỉ là xuất phát từ những nhân tố tác động của thế giới khách quan.
Xem thêmBiện chứng của vật chất và ý thức trong nền kinh tế hiện nay
Điều này mang lại cho con người sự thông minh và nhạy cảm để phản ứng nhanh chóng trước tác động của môi trường xung quanh. Nhờ đó giúp tạo ra giá trị thiết thực cho đời sống xã hội, nhiều công trình kiến trúc đã ra đời, nhiều phát minh khoa học được hình thành từ ý thức của con người nhằm dự báo thiên tai hay những biến đổi trong tương lai…
Hơn thế, nhận thức đúng đắn về một vấn đề còn giúp con người hạn chế những hành vi vi phạm pháp luật có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của đất nước. Các nước có thể mở rộng quan hệ ngoại giao với nhau về kinh tế, cùng nhau phát triển, xây dựng đất nước và thị trường thế giới ngày càng hiện đại.
Cho nên nói đến chức năng của ý thức thực chất là nói đến chức năng của con người, vì bản thân ý thức không thể trực tiếp làm thay đổi bất cứ điều gì trong hiện thực. Vì vậy, muốn hiện thực hóa ý tưởng thì phải dùng sức mạnh thực tiễn. Tức là con người muốn thực hiện các quy luật khách quan thì phải hiểu và vận dụng đúng các quy luật đó, phải có ý chí và phương pháp tổ chức hành động. Chức năng của ý thức là định hướng hoạt động của con người, nó có thể quyết định hành động của con người là đúng hay sai, thành công hay thất bại tuỳ theo những điều kiện khách quan nhất định.
Vì vậy, con người càng phản ánh thế giới khách quan đầy đủ, chính xác thì càng cải tạo thế giới hiệu quả. Vì vậy, phải tăng cường sức sống và sức sáng tạo của ý thức, phát huy sự tác động và cải tạo của nhân tố con người đối với thế giới khách quan.
Nguồn: https://anhvufood.vn
Danh mục: Giáo Dục
